พุทธปูชานุญญาตานุญญาตปัญหา ที่ 5

สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีมีพระราชโองการถามอรรถปัญหาอื่นสืบไปว่า
ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้ประกอบด้วยปรีชาญาณ ภาสิตํ เจตํ สมเด็จพระบรม-
โลกุตตมาจารย์มีพระพุทธฎีกาโปรดประทานไว้ว่า อานนฺท ดูกรสำแดงอานนท์ ท่านทั้งหลาย
อพฺยาวตา อย่าทำขวนขวายที่จะหาของสักการบูชาตถาคตนี้เลย แล้วกลับตรัสว่า ดูกรสำแดง
อานนท์ ท่านทั้งหลายมีอุตสาหะของตถาคตผู้ควรที่จะบูชา เอวํ กรา เมื่อท่านสาธุ
สัตบุรุษมนุษย์เทวดาทั้งหลายมีอุตสาหะขวนขวายที่จะบูชาพระบรมธาตุของตถาคตตามคำสั่ง
ที่สั่งไว้ ท่านทั้งหลายเมื่อจะสิ้นชีวิตกระทำกาลกิริยาตาย ก็จะบ่ายหน้าไปบังเกิดในวรรค์
นี่แหละพระพุทธฎีกาเป็นสองไม่ต้องกัน ครั้นจะเชื่อเอาคำทีหลังที่ว่าให้อุตสาหะบูชาพระบรม-
ธาตุของพระองค์นั้น คำเดิมที่พระองค์ตรัสไว้ไม่ให้ขวนขวายบูชากายพระองค์ก็จะผิดเป็น
มิจฉา ครั้นว่าจะเชื่อเอาคำพระพุทธฎีกาเดิมไม่ให้ขวนขวายบูชากายพระองค์นี้ พระพุทธ-
ฎีกาภายหลังที่ทรงสั่งไว้ให้บูชาพระธาตุก็จะผิด อยํ ปญฺโห อันว่าปัญหานี้ อุภโต โกฏิโก เป็น
อุภโตโกฏิ นิมนต์โปรดวิสัชนา เพื่อระงับเสียซึ่งคำปรับปวาททั้งหลายในกาลบัดนี้
พระนาคเสนจึงมีเถรวาจารวิสัชนาว่า มหาราช ดูรานะบพิตรพระราชสมภาร สมเด็จ
พระบรมโลกุตตมาจารย์เจ้ามีพระพุทธฎีกาตรัสว่า อานนฺท ดูกรสำแดงอานนท์ ท่านทั้งหลาย
อย่าทำขวนขวายที่จะสักกาบูชาพระสรีระของตถาคตเลย แล้วกลับตรัสว่า ดูกรสำแดงอานนท์
ท่านทั้งหลาย จงกระทำสักการบูชาพระธาตุของตถาคต ผู้ควรที่จะสักการบูชา เอวํ กรา ท่าน
ทั้งหลายกระทำตามคำตถาคตสั่งดังนี้ ครั้นสิ้นชีวิตอินทรีย์ ก็จะไปบังเกิดเสวยรมย์ชมทิพย์
สมบัติอันมโหฬาริกภาพดังนี้ มหาราช ขอถวายพระพร พระพุทธฎีกาของสมเด็จพระบรม-
โลกุตตมาจารย์จะเป็นสองไม่ต้องกันหาบ่มิได้ และข้อซึ่งตรัสว่าไม่ให้สักการบูชาพระสรีรกาย
ของพระองค์นั้น พระองค์ห้ามแต่บรรพชิตทั้งหลายมิให้กระทำสักกาบูชา ด้วยเหตุว่าบรรพ-
ชิตมีกิจที่จะพิจารณาสังขาร กระทำโยนิโสมนสิการให้เป็นเป็นทกขัง อนิจจัง อนัตตา และเจริญ
ซึ่งสติปัฏฐานานุปัสสนา อันควรที่จะประกอบให้เป็นประโยชน์แก่ตน ผจญเสียซึ่งกิเลสทั้งหลาย
นี่แหละเป็นกิจอันบรรพชิตพึงกระทำ จึงสมควรที่จะปฏิบัติ พระสัพพัญญูเจ้าจึงบัญญติมิให้
พระภิกษุกระทำสักกาบูชาพระสรีรกายของพระองค์เจ้า การกระทำสักกาบูชาสรีรกายของ
พระองค์นั้น ควรที่เทวดามนุษย์ปุถุชนจะพึงกระทำเท่านั้น มหาราช ขอถวายพระพร เปรียบ
ปานประดุจราชบุตรทั้งหลาย ควรที่จะเรียนศิลปศาสตร์ฝ่ายราชกุมารมีประการต่าง ๆคือ หัด
ขี่ช้าง ขี่ม้า ชักรถ เรียนยิงธนู เพลงหอก เพลงดาบ เรียนเลข เรียนนับด้วยข้อมือ และมนต์
สำหรับกันอาวุธศัสตรา เรียนรู้ภาษานกกา ให้รู้จักข่าวดีข่าวร้าย รบพุ่งทั้งหลายมีประการ